تا به امروز دیده اید که سنگ ها با هم مسابقه بدهند؟ - وبلاگ نت مالزی

به گزارش وبلاگ نت مالزی، سنگ های متحرک دره مرگ

از حیرت انگیزترین ترین مکان های جهان پارک ملی دره مرگ است جایی پر از شگفتی! یکی از عجیب ترین ویژگی های این دره در بستر دریاچه ای خشک شده (Racetrack Playa) اتفاق می افتد: اینجا سنگ هایی دارد که هر چند سال یک بار بدون هیچ نیرویی حرکت می نمایند، سنگ هایی که گویی با هم مسابقه گذاشته اند تا مسیری معین را طی نمایند. حرکت سنگ های بزرگ بر روی بیابان های خشک باورکردنی نیست برای همین علت راه رفتن این سنگ ها مدت ها فکر محققان را مشغول کرد. در ادامه خبرنگاران را همراهی کنید تا از سنگ های متحرک دره مرگ بدانید.

درباره ریس ترک پلایا | Racetrack Playa

پلایا یعنی دریاچه خشک شده! بیابان و دریاچه؟! این بیابان در شمال غربی دره مرگ واقع شده است جایی که در گذشته بستر دریاچه ای بوده که امروز تقریبا بیشتر وقت ها خشک است و 4 کیلومتر طول و 2 کیلومتر عرض دارد. شاید بپرسید دریاچه چگونه به وجود آمده؟ اینجا گودالی در احاطه کوه هاست از طرفی آب و هوای این ناحیه خشک است و هر سال فقط چند سانتی متر بارندگی دارد اما در زمان بارندگی، آب هایی که از کوه های اطراف سرازیر می گردد باعث به وجود آمدن دریاچه ای کم عمق در این محل می شوند. در زمانی که دریاچه خشک است سطح آن پوشیده از ترک هایی می گردد که از جنس رسوبات خاک رس و گل و لای هستند. یکی از اسرار آمیز ترین پدیده های این محل سنگ های متحرک آن است، سنگ هایی که در بستر دریاچه، ردی طولانی را هم در پشت خود به جای می گذارند.

برخی از این سنگ ها چندین کیلو وزن دارند و این سوال را به وجود می آورند که این ها چگونه حرکت می نمایند؟ چه توجیهی برای حرکت آن هاست؟ انگار نیرویی نامرئی آن ها را حرکت می دهد، نیرویی که ماهیتش تا مدت ها ناتعیین بود. این سنگ ها میزان های مختلفی دارند و وزن تعدادی از آن ها آنقدر زیاد است که حتی زور آدم به تکان دادن آن ها نمی رسد! اما نیرویی نامرئی به راحتی باعث حرکت آن ها می گردد. نکته جالب درباره این سنگ ها این است که هیچ کسی تا به حال حرکت آن ها را از نزدیک ندیده فقط از روی رد سنگی که بر روی زمین ایجاد شده می گردد فهمید که سنگ کیلومترها حرکت نموده است! گاهی این سنگ ها یک خط صاف را طی می نمایند و گاهی هم تغییر جهت می دهند و به جهتی دیگر می فرایند. گاهی به سنگ هایی برمی خورید که ردی 500 متری از خود به جای گذاشته اند؛ هر چه کف این سنگ ها سخت تر باشد رد آن ها صاف تر است به طوری که سنگ هایی با کف نرم، ردی کج و معوج ایجاد می نمایند.

مطمئنا پدیده ای تا این حد عجیب فکر دانشمندان را به خود مشغول نموده و دانشمندان را کنجکاو به تحقیق بر روی این سنگ ها نموده است. از دهه 1990 دانشمندان نسبت به مطالعه بر روی این سنگ ها علاقمند شدند و نظریه های مختلفی درباره علت حرکت آن ها ارائه دادند. اولین کاری که دانشمندان انجام دادند تحقیق بر روی جنس این سنگ ها بود، سنگ ها از نوع دولومیت و سینیت هستند یعنی درست همان سنگ هایی که کوه های اطراف را شکل داده اند. گذر سال ها باعث شده که این سنگ ها از کوه های اطراف به پایین بیفتند، سطح این سنگ ها آنقدر خشن است که بر اثر حرکت رد آن ها بر روی کویر باقی می ماند.

آیا باد باعث حرکت این سنگ ها می گردد؟

پر طرفدارترین نظریه انرژی باد بود! اینکه باد باعث حرکت این سنگ ها می گردد زمانی محبوب ترین نظریه بود. در اینجا همواره بادی شدید از سمت جنوب غربی به شمال شرقی در حال وزیدن است و بیشتر ردهایی که از حرکت سنگ ها به جای می ماند هم دقیقا موازی همین جهت است همین نشانه به خوبی نشان می دهد که نیروی حرکت سنگ ها باد است و یا حداقل باد نقش مهمی در حرکت سنگ ها دارد. نظریه بر این اساس بود که زمانی که کف دریاچه کمی خیس و گلی است باد سنگ ها را حرکت می دهد اما مشکل این نظریه این است که بیشتر این سنگ ها چندین کیلو وزن دارد و چندین سانتی متر هم در گل فرو رفته اند و غیر ممکن است که باد به تنهایی بتواند باعث حرکت این سنگ های بزرگ گردد. در زمان بارندگی کف این بیابان نرم و گلی می گردد با تماشا ردی که از حرکت این سنگ ها به جای می ماند اولین فکری که به فکر می رسد این است که این حرکت در زمانی که کف بیابان گلی و نرم است صورت می گیرد.

آیا این سنگ ها با یخ حرکت می نمایند؟

گاهی به ندرت هر چند سال یک بار آب هایی که در این دریاچه جاری اند لایه ای نازک از یخ را به وجود می آوردند. آیا باد می تواند سنگ های یخ زده را بر روی سطح یخ حرکت دهد؟ گاهی با تماشا رد چندین سنگ که در کنار هم هستند تعیین می گردد که جهت آن ها همزمان تغییر نموده است همین مشاهده کافی بود تا این نظریه شکل بگیرد که باد سنگ های یخ زده را تکان می دهد. در این بیابان بادهایی به بزرگی 16 کیلومتر در ساعت در جریان است که باعث می گردد سنگ ها در هر دقیقه 2 تا 6 متر راه بفرایند! اما

راز حرکت سنگ ها چطور فاش شد؟

سال ها طول کشید تا دانشمندان توانستند بالاخره به یک علت تعیینی برای حرکت این سنگ ها برسند. تا سال 2013 همه توجیهاتی که برای حرکت این سنگ ها وجود داشت در این جمله خلاصه می شد: منبع اصلی نیروی حرکتی باد است در واقع لایه نازک یخ دور سنگ ها انرژی باد را می گیرد و باعث می گردد که سنگی به آن سنگینی چندین متر راه برود. اما این نظریه وقتی با شکست روبرو شد که در آبان سال 2013 دریاچه ای به عمق 7 سانتی متر در این محل شکل گرفت و در زمستان یخ زد. اما در ماه های آذر و دی همان سال سنگ های یخ زده زیادی بر روی سطح یخ حرکت کردند. در بهمن 2014 دریاچه خشک شد و رد سنگ ها در کف بیابان به چشم می خورد.

بر روی برخی از سنگ ها gps نصب شده بود و آنالیز داده های آن ها نشان می داد که برخی از سنگ ها در 4 جهت 200 متر حرکت نموده اند. در سال 2014 تصاویر آهسته جهت حرکت این سنگ ها را به ثبت رساند و نتیجه آنالیز این تصاویر این بود که حرکت سنگ ها به چندین عامل مختلف بستگی دارد:

• باید اندازه آب دریاچه کم باشد به طوری که سنگ ها کاملادر زیر آب فرو نفرایند.
• در شب هوا باید آنقدر سرد گردد که لایه های یخی شناور به وجود بیاید و ضخامت آن ها در حدی باشد که سنگ ها بتوانند آزادانه حرکت نمایند.
• روز بعد آفتاب باید یخ ها را به گونه ای ذوب کند که صفحات بزرگ یخی ساخته گردد.

اگر این سه شرط در کنار هم وجود داشته باشد حتی یک باد با سرعت 3 تا 5 متر بر ثانیه نیز می تواند سنگ های 200 کیلوگرمی را تکان بدهد و رد آن ها را بر روی گل های نرم بستر دریاچه به جای بگذارد.

منبع: geology.com